Yazar: Ferdi KARAÖNÇEL & Ayşe KARAÖNÇEL
Yıl: 2024 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa: 67-77
Özet: Türküler, bulundukları yörelerin kültürel birikimlerini yansıtan önemli ögelerdir. THM Repertuvarındaki türkü sayısı ile üst sıralarda yer alan yörelerden biri de Erzincan yöresidir. Erzincan yöresinin tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapması sebebi ile zengin bir kültürel yapıya sahip olduğundan bahsetmek mümkündür. Bu kültürel yapı yörenin musikisini doğrudan etkilemiş ve yöre türkülerde kendini göstermiştir.
Çalışmada; Türk Halk Müziği Repertuvarında (TRT) yer alan Erzincan yöresine adına kayıtlı sözlü türküler (kırık havalar) makamsal dizileri ve konuları bakımından ele alınmıştır. Çalışma ile ilgili verilere belgesel kaynak ve literatür tarama yöntemleri kullanılarak ulaşılmıştır. THM repertuvarında Erzincan yöresi adına kayıtlı olan kırık havaların notaları ile ilgili analizlerde içerik analizi yöntemi kullanılmış (makamsal yapılar ve konular) elde edilen veriler tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Bu bağlamda Erzincan yöresi adına kayıtlı toplam 205 kırık havaya ulaşılmıştır.
Ulaşılan kırık havaların makam dizilerinde Hüseyni ve Uşşak makam dizilerinin yoğun olarak tercih edildiği görülürken; Hicaz, Gülizar, Çargâh, Segâh, Karciğar, Saba, Rast, Mahur, Buselik, Muhayyer Kürdi, Nikriz, Pençgâh, Basit Suzinak, Bayati Şiraz, Nevruz makam dizilerine de kullanımına rastlanılmıştır. Kırık havalar konu bakımından incelendiğinde; Aşk/Sevda ve Deyiş konularının yoğun olarak işlenildiği görülürken; Gurbet, Semah, Ağıt, Tabiat, Hayvanlar, Asker, Güzelleme, İş ve Sitem konularının da kullanıldığı görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Erzincan, Erzincan Türküleri, Kırık Havalar, Türkülerde Konular.
Kaynakça
- Akdoğu, O. (2003). Türk Müziğinde Türler ve Biçimler. İzmir: Meta Basımevi.
- Çiftci, E. (2016). Uluslararası Erzincan Sempozyumu (28 Eylül-1 Ekim). Erzincan Musikisine Genel Bakış (s.143-154)
- Hoşsu, M. (1997). Türk Halk Musikisi Nazariyatı, İzmir: Peker Ambalaj Kağıt San. Tic. LTD.
- İmı̇k, Ü. (2014). “Türkülerimizdeki Hoşgörü Temasına Toplumsal Bakış”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, 69:181-200.
- Kara, R., & Yılmaz, O. (2011). Erzı̇ncan Türkülerı̇nde Gurbet Teması. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 389-400.
- Nacakcı, Z. Vd. (2015). Müzik Kültürü. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Öztelli, C. (1983) Halk Türküleri. İstanbul: Doğuş Matbaası.
- Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Müzik Dairesi Yayınları Türk Halk Müziği Repertuarı Nota Arşivi.
- URL-1: Türk Dil Kurumu E-Sözlük, http://www.sozluk.gov.tr/tarihçe (Erişim Tarihi:27.12.2022).
Share this content: