Yazar: Emine KOCA & Feride HASRET
Yıl: 2022 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa: 273-294
Özet: Tüketicilerin katılımcı tasarım yaklaşımına yönelik farkındalık, görüş ve giysi satın alma davranışlarının cinsiyet bağlamında değerlendirilmesinin amaçlandığı araştırmada, tesadüfi örneklem yöntemiyle belirlenen 149’u kadın ve 61’i erkek olmak üzere toplam 210 örneklem grubundan anket tekniği ile veriler toplanmıştır. SPSS 26 istatistik paket programında analiz edilen sayısal değişkenlere ait verilerin normal dağılımı Shapiro Wilk normallik testi ile değerlendirilmiş, iki kategorili değişkenler için ölçek puanlarının karşılaştırmaları Mann- Whitney U testi, ikiden fazla kategorili değişkenler için ölçek puanlarının karşılaştırmaları Kruskal-Wallis H testi ile yapılmıştır. Kruskal-Wallis H testi sonucunun önemli bulunması durumunda çoklu karşılaştırmalarda Dunn-Bonferroni testi uygulanmıştır. Sayısal değişkenler arasındaki ilişkiler Spearman korelasyon katsayısı ile değerlendirilmiş, grupların kategorik değişkenler ile karşılaştırılmasında kikare testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, örneklem grubunun büyük çoğunluğunun herhangi bir giyim firmasının katılımcı tasarım sürecine katılmamış olmalarına rağmen, farkındalık, görüş ve bu yaklaşımın taraflara sağladığı katkılara yönelik bilgilerinin iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir. Örneklem grubunun cinsiyetlerine göre tasarım süreçlerine katılma nedenleri arasında; “faydalı ve işlevsel ürünlerin geliştirilmesine katkı sağlamak” ve “maddi kazanç sağlamak” dışında diğer tüm nedenlerle istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olduğu, tasarım sürecine dahil olma isteklerini oluşturan
nedenlerin tümünü, kadınların erkeklerden daha önemli buldukları tespit edilmiştir. Yaklaşıma yönelik farkındalık ile görüşler, katkı ve tasarım yaklaşımı arasında pozitif yönlü istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunurken, giysi satın alma tercihleri ile anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. “Farkındalık”, “görüş”, “katkı”, “tasarım yaklaşımı” ve “satın alma tercihlerinin” cinsiyete göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler:Katılımcı tasarım, Giysi, Tüketici, Cinsiyet, Satın alma.
Kaynakça
- Bergvall-Kåreborn, B., Ståhlbrost, A. (2008). Participatory Design: One Step Back or Two Steps Forward?, Proceedings of Participatory Design Conference, Indiana, pp.102-111
- Busch, O.,V. (2015). Tasarlanacak Ne Kaldı? Sosyal Tasarım Üzerine Acil Sorular, İstanbul: Puna Yayıncılık
- Ehn, P. (1988). Work-Oriented Design of Computer Artifacts: Designing for Democracy at Work, (Part.III: 248-260), Stockholm: Arbetslivscentrum
- Friedman, K. (2003). Theory Construction in Design Research: Criteria: Approaches, and Methods, Design Studies, 24(6), November, pp.507-522
- Glesne, C. (1999), Becoming Qualitative Researchers: An Introduction, New York: Addison-Wesley
- Greenbaum, T.L. (1993). The Handbook of Focus Group Research, New York: Lexington Books
- Kang, M., Choo, P., Watters, E., C., (2014). Design for Experiencing: Participatory Design Approach with Multidisciplinary Perspectives, Procedia – Social and Behavioral Sciences,174, pp.830 – 833
- Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Kesdi, H., S. (2020). Katılımcı Tasarım Süreçlerinin Güçlendirme Odaklı Değerlendirilmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Ürünleri Ana Bilim Dalı, yayımlanmamış doktora tezi
- Kesti, S, H, Güneş, S, (2018). Katılımcı Tasarımın Felsefi Kökenlerine Dair Bir Soruşturma ve Hartmann’ın Yeni Ontolojisi, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 22, s.193-209
- Kesti, S., H., Güneş, S. (2019). Tasarım Araştırmalarındaki Uygulamalara Dair Bir Değerlendirme: Bağlam ve Pratik Farklılıkları, Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9(2), s.286-313.
- Koca, E., Arslan, B. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Katılımcı Tasarım Yaklaşımına Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi, 4. Uluslararası Sanat, Tasarım ve Moda Kongresi, Beyrut, s. 66-84
- Koca E., Koç, F. (2019). Genç Kızların Kişisel İmajlarında Giyim Tarzı ve Değerler İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, 24 Kasım Başöğretmen Uluslararası Eğitim ve Yenilikçi Bilimler Sempozyumu, 23-24 Kasım Ankara, s. 153-164.
- Koca, E., Koç, F. (2016). A Study of Clothing Purchasing Behavior By Gender with Respect to Fashion and Brand Awareness, European Scientific Journal, March, 12(7), pp. 234-248
- Koca, E., Koç, F. (2012). Giysi Yüzey Tasarımına Disiplinlerarası Bir Yaklaşımda Tasarımcının Rolü, 1. Uluslararası İstanbul Tekstil Sanatı Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Güzel sanatlar Fakültesi, İstanbul, 17-20 Ekim, s.64-75.
- Koca, E., Koç, F. (2009). Giysi Tasarımında Yaratıcılık, NWSA e-Journal of New World Scıences Academi,4(1), Article Number: 2C0004, s.33-44.
- Koç, F., Obut, E. (2021). Hızlı Moda Bağlamında Parça Boyama Uygulamaları ve Ürünlerde Oluşan Hata Çeşitliliğinin İncelenmesi, The Journal of Academic Social Science, Haziran, 9(117), s. 495-518
- Koç, K., Aksoy, A. (2018). Performance Tasks in Developing Creativity in Education. IRA International Journal of Education and Multidisciplinary Studies (ISSN 2455-2526), 10(2), pp. 10-17
- Mumford, E. (1979). Consensus Systems Design: An Evaluation of This Approach. Design and Implementation of Computer Based Information Systems, Groningen, Holland: Sijthoff and Noordhoff, Oxford English Dictionary (2018). Tokenism Anlamı. [Erişim Tarihi 07 Mart 2018] https:// en.oxforddictionaries.com/definition/tokenism
- Oygür, I, (2006). Endüstriyel Tasarımcı-Kullanıcı İlişkinin Türkiye Bağlamında İncelenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Ürünleri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
- Sanders, Elizabeth, B.-N., Brandt, E., Binder, T. (2010). A Framework for Organizing the Tools and Techniques of Participatory Design, PDC ’10: Proceedings of the 11th Biennial Participatory Design Conference , New York: ACM. pp.195–198
- Sanoff, H. (1999). Community Participation Methods in Design and Planning. Hoboken, New Jersey: Wiley
- Scariot, C., A., Heemanna, A., Padovania, S. (2012). Understanding the Collaborative-Participatory Design, IEA 2012: 18th World congress on Ergonomics – Designing a sustainable future, Work, vol. 41, no. Supplement 1, pp. 2701-2705.
- Simon, H. ( 1998). The Sciences of the Artificial, 3rd edn, Cambridge: MA, MIT Press, Spinuzzi, C, (2005). The Methodology of Participatory Design, Technical Communication (Washington), 52(2), pp.163-174
- Webster, M. (1989). Webster’s Dictionary of English Usage, Merriam-Webster Inc., Massachusetts: Publishers Springfield.
Share this content: