Yazar: İsmail AYTAÇ
Yıl: 2020 Cilt: 4 Sayı: 2 Sayfa: 102-120
Özet: Palu, geçmişten günümüze çeşitli medeniyetlerin üzerinde hüküm sürdüğü bir yerleşim yeridir. Bu nedenle Elâzığ’ın ilk yerleşim yerlerinden olan Palu’un tarihi zengin bir kültürel mirası barındırmaktadır. Bu kültürel miraslardan biri olan Kiliseler de, sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik olarak geçmişten günümüze kültür varlığı olarak yerini almıştır.
Bu makale nitel bir araştırmadır. Surp Lusavoriç Kilisesi, Elazığ İli, Palu İlçesi, Çarşıbaşı mahallesinde yer almaktadır. Surp Lusavoriç Kilisesi, tek nefli ve doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir. 2018 yılı içinde projeye yönelik yapılan kazı çalışmasında da herhangi bir kitabeye rastlanmamıştır. Fakat apsis kısmının kemer içinde Ermenice bir yazıt görülmekte olup tarih okunmamaktadır. Kiliseyi XIX. Yüzyıl’ın ortalarına tarihlendirmekteyiz.
Makale, Surp Lusavoriç Kilisesinin Röleve-Restitüsyon ve Restorasyon projelerinin çizilmesi için yapılan kazı, hafriyat ve sondaj çalışmaları, proje çizimlerine değinerek, kilisenin, mimari özellikleri, planı, malzemesi, teknik ve süsleme özelliklerinden bahsedip, karşılaştırma ve değerlendirme, sonuç ve kaynaklar bölümü ile sınırlandırılmıştır. Ayrıca arşiv ve güncel fotoğraflar ile plan ve kesit çizimler kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler:Palu, Kilise, Mimari, Restorasyon.
Kaynakça
- Aksın, A. (1999), 19. Yüzyılda Harput, Elazığ
- Çakar, E. (2018), “Hurufat Defterlerine Göre 18. Yüzyılda Palu”, Vakıflar Dergisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, S. 49,Elazığ, s. 21-40
- _____________, (2018), “Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Palu Köprüsü”, Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, C:7, S:1, Elazığ, s. 1-28
- Danık, E. (2008), “Yukarı Fırat Bölgesi 2006 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması”, 25.Araştırma Sonuçları Toplantısı C.2, (28 Mayıs – 1 Haziran 2007 Kocaeli), Ankara,s.351-354
- ________, (2007), “Yukarı Fırat Bölgesi 2005 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması”, 24.Araştirma Sonuçları Toplantısı C.2, (29 Mayıs – 2 Haziran 2006 Çanakkale), Ankara, s.237-239
- Eyice, S. (1988), “Bizans Mimarisi.” Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri, C.1,s.45-51
- Karabulut, S. (2017), “Palu’nun Siyasi/Ekonomik Tarihi (XIV-XVIII. Yüzyıllar Arası) ve Palu Çarşısına Dâir Vakıfname Belgesi’nin Tercümesi”, OTAM, 41,s. 149- 151
- Mercangöz, Z.(1992), “Kapıkırı Adasındaki Manastır Kilisesi Üzerine Düşünceler”,Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi IV., Ankara,s.73-90
- Muşliyan S. (Editör) (2018), Elazığ – Mimari Kültürel Mirası Değerlendirme Raporu-, İstanbul
- Pekak,M.S.(2008),”Kappadokia’da Bizans Dönemine Ait Haç Planlı İki Kilise”, Sanat Tarihi Dergisi,S.XVII,İstanbul,s.85-113
- Rahip Vahan Bardizaktsi vd. (2010), Palu, Harput 1878 Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler- Raporlar, Yay. Haz. Arsen Yarman, C.II, İstanbul, s. 101
- Roth, M. L. (2000), Mimarlığın Öyküsü Öğeleri, Tarihi ve Anlamı,(Çev. Ergün Akça), Kabalcı Yayınevi, İstanbul
- Sinclair, T. (1989), Eastern Turkey: An Architectural and Archaeological Survey, London
- Tekçam, T. (2007), Arkeoloji Sözlüğü, Alfa Yayınları, İstanbul
- Ünal, M. A. (1997), “Harput”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.16, Ankara, s.232-235
- ___________ (1992), “XVI. Yüzyılda Palu Hükümeti”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S:7, Samsun, s.241-245
- Yapıcı, S. (2004), Palu, Tarih-Kültür-İdari ve Sosyal Yapı, Elazığ
- Yılmazçelik, İ.(1995), XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbekir (1790-1840), TTK Yayınları, Ankara
- Yurt Ansiklopedisi, (1982), “Elazığ”, Genel Yay. Müd. Taha Parla, Anadolu Yayıncılık, C:4, İstanbul, s. 2475-2583
- H.1279 Tarihli Devlet Salnamesi
- H.1282 Tarihli Devlet Salnamesi
- H.1281 Tarihli Devlet Salnamesi
- H.1286 Tarihli Diyarbekir Vilayet Salnamesi
- H.1293 Tarihli Diyarbekir Vilayet Salnamesi
- H.1323 Tarihli Devlet Salnamesi
- H.1323-R.1321 Tarihli Diyarbekir Vilayet Salnamesi
Share this content: