Yazar: Ümit GÜVENDİ ULUTAŞ
Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa: 430-451
Özet: Bilim ve sanat dünyasının birlikte ilgi duydukları bir fenomen olarak sinestezi, bir duyu kipindeki herhangi bir uyaranın başka bir duyu kipinde bir duyum uyandırmasını anlatır. Müziği renkli duymak veya birinin adını renkli görmek sinestezi örnekleridir. Sinestezi fenomeni ilk önce bir anomali gibi algılanmış ve kavram olarak başlangıçta biyolojik bir durumu tanımlamıştır. Fakat zaman için yapılan çalışmalar sinestezinin biyolojik ve kültürel olarak iki türde var olabileceğinin düşünülmesine neden olmuştur. Sinestezi her iki tür için de birlikte algılamak şeklinde kavramlaştırılmıştır. Bu kavramsallaştırma sinestezi fenomeni ve sanat arasındaki köprünün kurulması bağlamında kilit rol oynamaktadır. Böylelikle tarihi süreçte pek çok sanatçının yapay ya da diğer ifade ile kültürel bir sinestezi üretebilmek için çalıştıkları görülür. Bu çalışmada sinestezinin yapay olarak üretilebileceği hipotezinden hareket edilmekte ve ayrıca sinestet olamayan sanat izleyicisinde sinestezik bir etkinin yaratılabileceği fikri ve uygulamaları üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı gelişen teknolojinin sinestezi deneyimini sanatsal olarak yaratmada oldukça önemli imkanlar sunduğunu göstermek ve çağdaş sanat içinde önemli bir yere sahip olan dijital sanat uygulamalarının sahip oldukları yeni olanakları ile yapay sinestezi üretimini nasıl gerçekleştirdiklerini incelemektir. Nitekim dijital sanatın teknolojik gelişimle yüksek bağlantısı her geçen gün yapay sinestezinin sanatsal bağlamda yaratılması adına önem taşımaktadır. Bu bağlamda 2016 yılında gerçekleştirilen #The Digital Synesthesia Project”$isimli sanatsal ve bilimsel proje özel bir önem sahiptir. Çalışmada hem sinestezi ve sanat arasındaki genel ilişkinin gösterilmesi, hem de dijital olanaklar ile sanatsal yapay sinestezi üretilmesi adına bu proje incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:Sinestezi, Dijital Sanat, Metafor, Yapay Sinestezi, Güncel Sanat.
Kaynakça
- Aytaş, M. (2020). Sinemanın Sınırlarını Genişletmek: Sanattan Sinemaya Avant-Garde Tavır. Can, A. Aytaş, M, Konyalı N.A. (Ed) Deneysel Sinema içinde (s.13-42). Literatürk
- Audi, R. (1999). The Cambridge Dictionary Of Philosophy. Cambridge University Pres.
- Campen, C. V. (1999). Artistic And Psychological Experiments With Synesthesia. Leonardo, 32(1), 9-14. https:// doi.org/10.1162/002409499552948
- Campen, C. V. (2010). The Hidden Sense: Synesthesia In Art And Science. Mit Press.
- Cavallaro, D. (2013). Synesthesia and the Arts. McFarland.
- Chambel, T., Neves, S., Sousa, C., & Francisco, R. (2010). Synesthetic Video: Hearing Colors, Seeing Sounds. Proceedings of the 14th International Academic MindTrek Conference: Envisioning Future Media Environments içinde (s. 130-133).
- Cytowic, R. E. (2002). Synesthesia: A Union Of The Senses. MIT press.
- Day, S. (1996). Synaesthesia And Synaesthetic Metaphors. Psyche, 2(32), 1-16.
- Gsöllpointner, K. (2015). Digital Synesthesia: The Merge of Perceiving and Conceiving. Grabbe, L.C., Rupert- Kruse, P. Schmitz, N. M. (Ed) Yearbook of the Moving Image Studies içinde (s. 187-234). Büchener
- Gsöllpointner, K. (2016). Syn-aesthetics Of Digital Art. Gsöllpointner, K., Schnell, R., & Schuler, R. K. (Ed.) Digital Synesthesia içinde (s. 10-28). De Gruyter.
- Gsöllpointner, K. (2018). Digital Motion Unseen. 5th Biennial Research Transdisciplinary Imaging Conference, TI2018, 18-20 April 2018, Edinburgh, UK. DOI: 10.6084/m9.figshare.6104741
- Kaptan, A. Y. (2018). Temel Sanat ve Tasarım Eğitimi. Ünalan H. T. (Ed.). Temel Fotoğrafçılık içinde (s. 83-122). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları
- Kaptan, S. & Sayın, Z. (2020). Grafik Tasarım Bağlamında İletinin Görsel Tasarımlara Dönüştürülmesi Süreçleri”. İdil, 69 (2020 Mayıs): s. 805–820. doi: 10.7816/idil-09-69-0
- Lancel, K., Maat, H., & Brazier, F. (2019). EEG KISS: Shared Multi-Modal, Multi Brain Computer İnterface Experience, İn Public Space. Nijholt, A. (Ed.) Brain Art içinde (s. 207-228). Springer,
- Marks, L. E., & Mulvenna, C. M. (2016). Synesthesia: Perception, Language, K., Schnell, R., & Schuler, R. K. (Ed.) Digital Synesthesia içinde (s. 29-34). De Gruyter
- Putz-Plecko, B. (2015). Provocation as a constructive element in the arts and in education to Foster societal development and innovation: experience and knowledge as forms of social relations. Bast, G., Carayannis, E. G., & Campbell, D. F. (Ed) Arts, Research, Innovation and Society içinde (s. 269-285). Springer, Cham
- Rogowska, A. M. (2015). Synaesthesia And İndividual Differences. Cambridge University Press.
- Schuler, R. K. (2016). Digital Synesthesia: Reminiscing about Science and Art. Gsöllpointner, K., Schnell, R., & Schuler, R. K. (Ed.) Digital Synesthesia içinde (s. 65-80). De Gruyter
- Sennett, R., & Durand, K. (2011). Otorite. Ayrıntı.
- Shaw-Miller, S. (2013). Synaesthesia. Shephard, T., Leonard A., (Ed) The Routledge Companion To Music And Visual Culture (s. 31-42). Routledge
- Sidler, N. (2010). Synesthetic Design of Music Visualization Based on Examples from the Sound-Color-Space Project. Konsorski-Lang, S., Hampe, M. (Ed.). The Design of Material, Organism, and Minds içinde (s. 143-153). Springer.
- Ulutaş, S. (2017). Sinema Estetiği: Gerçeklik ve Hakikat. Hayalperest Yayınevi
- Vajpeyi, P. (2001). Designing Rich Sensory Experiences with Strategies of Transformation and Augmentation. New School University, New York
- Whitelaw, M. (2008). Synesthesia And Cross-Modality İn Contemporary Audiovisuals. The Senses and Society, 3(3), 259-276. https://doi.org/10.2752/174589308X331314
- Yu, X. (2012). On the Study of Synesthesia andSynesthetic Metaphor. Journal of Language Teaching and Research, 3(6), 1284-1289. doi:10.4304/jltr.3.6.1284-1289
- Alan Kwan (2021, Mayıs). The Flying Umbrella Project https://www.kwanalan.com/flying
- Ankeeckardt (2021, Mayıs). VERTICAL 2 http://ankeeckardt.com/?page=70&lang=1
- Digital Synesthesia (2021, Ocak) The Digital Synesthesia Project https://digitalsynesthesia.net
- Jeffrey Shaw (2021, Mayıs) IN_SIDE VIEW https://www.jeffreyshawcompendium.com/portfolio/in_side-view/
- Jeron (2021, Ağustos). Karl Heinz Jeron https://jeron.org/space-time/
- Kondition Pluriel (2021, Haziran). Kondition Pluriel http://www.konditionpluriel.org
- M.İ.T (2021, Haziran). M.İ.T. Projects https://www.media.mit.edu/projects/digital-synesthesia/people/
- Mission-Base (2021, Temmuz). I am Sound http://mission-base.com/i-am-sound/index.html
- Museums Quartier Wien (2021, Temmuz). Alan Kwan, The Flying Umbrella Project https://www.mqw.at/institutionen/q21/programm/2016/03/absage-tonspur-intervention-alan-kwan-hkgusa-theflying- umbrella-project
- Ruth Schnell (2021, Mayıs). MotU #4, #5, #6, 2016 https://ruthschnell.org/en/works/motu-4-6/
- Werkleitz (2021, Haziran). Kissing Data Symphony https://moveto.werkleitz.de/en/kissing-data-symphony-11/
- ZKM (2021, Ağustos). Peter Weibel https://zkm.de/en/data-music
Share this content: