8.1.1.Toplumsal Yapı ve Politik Kimliğin Mona Hatoum’ un Çalışmalarına Etkisi

Yazar: İlayda ÇORLU & Burcu ÖZYONAR ÇIRAK

Yıl: 2024 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa: 1-11

Özet: Kimlik, toplumsal gelişimin büyük unsurlarından biri olmakla beraber, bireyin duygu ve ifade aktarımında önemlidir. Kimliğin yönetimi aile içinde tekil bir varlığa değil de iktidarların himayesi altına girdiğinde, toplumsal gelişim yerini toplumsal yapılaşmaya bırakmaktadır. Toplumsal yapılaşma, iktidarın belirlediği normlar üzerinden kimliğin yönetilmesi ve bu durumun toplumda kurumsallaştırmasıdır. Bu örgütlenme her haneye sızdığında iktidarın birey için belirlediği politik kimlikler oluşturmaktadır.

İşte bu tür toplumsal yapılaşmaları günümüz sanatında sanatçılar eserlerine aktarmaktadırlar. Eserlerinde, iktidarların toplum üzerinden güç, maddi huzur ve konfor elde etmeyi amaçlayan bir savaş halinde olmalarını eleştiren, ideolojik yapıların bireyler üzerinde kurduğu tahakkümü sanatına yansıtan sanatçılardan biri de Mona Hatoum’ dur. Bu çalışmanın amacı, iktidar gözetiminin insanları tehdit altına alması ile oluşan politik kimlik kavramının Hatoum’un sanatına olan etkisini incelemektir. Sanatın ve toplumun birbirine olan etkisinin öneminin vurgulandığı bu çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılarak, kitap, makale, katalog ve internet kaynaklarından yararlanılmıştır. Makalede, iktidarın rol oynadığı toplumsal yapı ve politik kimliğin sanata olan etkisinin araştırılmasının, çağdaş sanat literatürüne katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu etki Hatoum’ un eserleri üzerinden incelendiğinde, sanatçının kendi yaşamışlıkları doğrultusunda içinde bulunduğu sistemi sorgulayarak, sanatına aktardığı ve çalışmalarındaki özgün anlatımını farklı kılan niteliğin politik kimliğinin etkilerini toplumdaki tanıdık olan duygularla ve çağrışımlarla imgelediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Toplumsal Yapı, Politik Kimlik, Mona Hatoum, Çağdaş Sanat.

Kaynakça

• Akay, A. (2016). Sanatın ve Sosyolojinin Ruh Hali. İstanbul: Belge Yayınları.
• Atak, H. (2011). Kimlik Gelişimi ve Kimlik Biçimlenmesi: Kuramsal Bir Değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1): 163-213. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pgy/issue/11159/133422#article_cite Erişim Tarihi: 26.04.2023.
• Avcı-Aksoy, (2018). İslami Bir Gençlik Hareketi Ne Kadar Mümkündür: İmkân ve İmkânsızlıklarıyla Bir Hareketin Var Oluş Çabası. (V. Yücel, S. Güme, Ed.). Toplum ve Yapı. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Barrett, T. (2019). Neden Bu Sanat?. (E. Ermert, Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Bauman, Z. (2022). Kimlik. (M. Hazır, Çev.). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Baykal, E. (2012). Kendi Güvenliğiniz İçin Sorumluluk Sizin. (İ. Baliç, Ed.). Hala Buradasın. İstanbul: Ofset Yapımevi.
• Bell, K. (2012). Mona Hatoum İçin Bir Haritalama Denemesi. (İ. Baliç, Ed.). Hala Buradasın. İstanbul: Ofset Yapımevi.
• Connoly, W. E. (2020). Kimlik ve Farklılık. (F. Lekesizalın, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çakır-Aydın, M. (2009). Sanat ve Sosyoloji İlişkisi Üzerine. (M. Çakır-Aydın, Ed.). Sanatlar ve Toplumsal Etkileşim. İstanbul: E Yayınları.
• Çarmıklı, B. (2016, 30 Haziran). Mona Hatoum, Tate Modern, Londra. Gezdim, Gördüm, Yazdım. https:// www.banucarmikli.com/mona-hatoum-tate-modern-londra/ Erişim Tarihi: 15.05.2023.
• Çevik, S. K. (2020). Sanatsal İntifada Bir İşgalin Anatomisi/ Filistin. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 73(09): 1363-1378. Erişim Adresi 07.05.2023.
• Demirtaş- Ercan, B. (2019). Feminist Sanat Hareketi ve Filistinli Kadın Sanatçılar, Yüksek lisans tezi, Batman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Batman.
• Duyuler, H. N. (2019). Mona Hatoum’un Ürünlerine Bilişsel Dilbilimsel Metaforik Bir Yaklaşım, Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Foucault, M. (2019). İktidarın Gözü. (I. Ergüden, O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hayal, S. (2013). Biyo İktidar ‘Gözetemi’ nde Planlama: Tarlabaşı Kentsel Dönüşüm Örneği, Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hoşgör, K. (2022). Kolektif Kimlikler ve Kimlik. (D. Kundakçı, Ed.). Kimlik. Ankara: Nika Yayınevi.
• Kundakçı, D. (2022). Akışkan Modern Toplumlarda Ölüm Kimliği. (D. Kundakçı, Ed.). Kimlik. Ankara: Nika Yayınevi.
• Latry, M. (2021). Un Regard Pénétrant Approcher Corps Étranger de Mona Hatoum. HAL Open Science. https:// hal.science/hal-02608745/document Erişim Tarihi: 10.06.2023.
• Özdel, G. (2012). Foucault Bağlamında İktidarın Görünmezliği ve “Panoptikon” ile “İktidarın Gözü” Göstergeleri. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 2(1), 22-29. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tojdac/issue/ 13008/156730 Erişim Tarihi: 08.01.2024.
• Özkan, O. (2017). 1 Eylül’den Sonra Ortadoğu’da Çağdaş Sanatın Kurumsallaşması ve Sermayenin Etkisi: The Abraaj Group Sanat Ödülü, Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Poyraz, E. (2010). 20. Yüzyıl Sonundan Günümüze Çağdaş Sanatta Toplumsal Bellek Etkileşimleri, Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Purvis, T. & Hunt, A. (2014). Söylem, İdeoloji, Söylem, İdeoloji, Söylem, İdeoloji… (S. Coşar, Çev.). Moment Dergi, 1(1): 9-36. https://dergipark.org.tr/tr/pub/moment/issue/35620/396355 Erişim Tarihi: 16.06.2023.
• Read, H. (2018). Sanat ve Toplum. (E. Kök, Çev.). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Sabahçı, B. (2023). Sanal Ortamlarda Panoptikon Kavramı ve Gözetim Toplumu. Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (13):111-134. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asobid/issue/78402/1232417 Erişim Tarihi: 15.01.2024.
• Temiztürk, H. & Taner, E. (2015). Gözetleyen İktidardan Gözetlenen İktidara: Yeni İletişim Teknolojilerinin Güç Paylaşımına Etkisi. Atatürk İletişim Dergisi (9), 35-54. https://dergipark.org.tr/tr/pub/moment/issue/35620/396355 Erişim Tarihi: 08.01.2024.
• Tokdil, E. (2021). ‘Küre’selleşen Dünya ve Yeni Estetik: Çağdaş Sanata Metaforik Yansımaları. Sanat ve İnsan Dergisi, 12. https://sanatveinsan.com/wp-content/uploads/2022/01/5.2.14.Kuresellesen-Dunya-ve-Yeni-Estetik-Cagdas-SanataMetaforik-Yansimalari-Ezgi-Tokdil.pdf Erişim Tarihi: 21.06.2023..
• White, M., Chave, C. A., Shibli A., & Solnit R. (2019). Mona Hatoum: Terra Infirma. Woman’s Art Journal, 40(1): 53-55. https://www.jstor.org/stable/26746748 adresinden 04 Temmuz 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Yüksel, H. Y., Cihaner-Keser, S. (2022). Çağdaş Sanatta Mekân Olarak Evin Katmanları. Art-e Sanat Dergisi, 06 (15), 29. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduarte/article/1080543 Erişim Tarihi: 04.07.2023.