Yazar: Mert Aytaç UTEBAY
Yıl: 2020 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa: 58-80
Özet: Müzikle tedavi yöntemlerinin tarihine bakıldığında, miladının doğu medeniyetlerine dayandığı görülmektedir. Tedavinin faydalarının keşfedilmesiyle birlikte, müzikle tedavi çağlar boyu önemini artırmış ve genişleyen uygulama alanlarıyla günümüze kadar ulaşmıştır. Medeniyetlerin farklı ve çok çeşitli yaklaşımlarla uyguladıkları bu yöntem, özellikle psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmıştır.
Bu çalışma kapsamında Türk İslam Medeniyetlerinde müzikle tedaviye ilişkin bir araştırma yapılmıştır. Ö celikle medeniyetlerin müzikle tedavi yöntemini oluşturan, müzik kültürleri ele alınmış ve temel özelliklerinden bahsedilmiştir. Müzikle tedavi uygulanış bakımından tarih boyunca, dönemlere ve kültürlere göre farklılıklar göstermiştir. Günümüzde bilimsel bir yöntem olan müzikle tedavinin, Orta Asya Türklerinde ilk uygulanış biçiminden Türk İslam Medeniyetlerindeki gelişim sürecine kadar uzanan müzik kültürünün, oluşum evreleri; teorileri ve makamsal etkileri hakkında bilgiler verilmiştir. Türklerin İslamiyet öncesi ve sonrasındaki sosyal yaşantıları, törensel gelenekleri, inançları da elde edilen kaynaklar doğrultusunda aktarılmaya çalışılmıştır. İslamiyet sonrası Türk Müziğinde ses yapısının makamsallaşması ve ses aralıklarının artmasıyla tedavide uygulama şeklinin değiştiği görülmüştür. Osmanlı ve Selçuklu devletlerinin, bu tedavi yöntemini en iyi şekilde uygulamak ve geliştirmek için yaptırdığı hastaneler hakkında bilgiler verilmiştir. Günümüz sürecinde devam eden müzikle tedavi yönteminin mevcut durumu, tedaviyi uygulayan kurumlar/merkezler ve müzikle tedavi uygulanan hastalarla ilgili bilimsel verilerin sonuçlarına da yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Müzikle terapi, makam, müzik tarihi, müzikle tedavi.
Kaynakça
- Ak, A.Ş. (1994). , “XX. Yüzyıla Kadar Fransa’da Müzikoterapi Uygulamaları Ve Türk-İslam Tedavi Metodlarının Avrupa’ya Tesirleri”, Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya
- Ak, A.Ş. (2006). Avrupa ve Türk İslam Medeniyetinde Müzikle Tedavi, Tarihi gelişimi ve uygulamaları, Ötüken Yayıncılık, İstanbul
- Ak, Ş. (1997), Avrupa ve Türk İslam Medeniyetinde Müzikle Tedavi Tarihi Gelişim ve Uygulamaları, Öz Eğitim Yayınevi, Konya
- Ateş, E. (2000). “Türk Cumhuriyet’in İlk Dönemlerinde Türk Musikisi ve Atatürk’ün Musiki Anlayışı”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakultesi Dergisi, Sayı 7, s.53-59. Basımevi, Ankara
- Bayat, A.H. (2003). (ed). Tıp Tarihi. İzmir: Sade Matbaa
- Bedi, N., Şehsuvaroğlu,A., Demirhan E., Gönül, C. G. (1984). Türk Tıp Tarihi, Taş Kitapçılık, Bursa
- Birkan, Z. I. (2014). Müzikle tedavi, tarihi gelişimi ve uygulamalari. AKUPUNKTUR ANKARA, 37
- Yiğitbaş, M. S. (1972). Musiki ile tedavi. Yelken Matbaası
- Cantay, G. (1992). “Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifaları”, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Sayı 61, s.50-69
- Çoban, A.(2005). “Müzik Terapi/Ruh Sağlığı İçin Müzikle Tedavi”, Timaş Yayınları, İstanbul
- Çolakoğlu Sarı, G. (2014). Osmanlı-Türk Müziği’nde Padişahların İzleri. Journal of International Social Research, 7(35)
- Devellioğlu, F. (1978). “Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat”, Aydın Yayınevi, Ankara
- Efendi, H. S., & Parmaksizoğlu, İ. (1974). Tâcü’t-Tevârih: Cilt II. Millî Eğitim Basımevi. Terzioğlu, ARSLAN (1972); Türk-İslâm Psikiyatrisinin ve Hastanelerinin Avrupa’ya Tesirleri, İstanbul: Bifaskop Yayınevi
- Ersanlı, C. (2007), “İndüksiyon Uygulanan Primipar Gebelere Travayda Verilen Eğitim İle Dinletilen Müziğin Doğum Sürecine Etkisi, Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
- Eyüboğlu, İ.Z., (1993). Tasavvuf Tarikatlar Mezhepler Tarihi, Der Yayınları, İstanbul
- Gençer, Mustafa, “Türk-İslam Tarihinde Yükseköğretim: Selçuklu-Osmanlı Sınırlarında Gelenek ve Değişim”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yayınları, Bolu, 2015
- Grebene, B. (1978). Müzikle Tedavi, Güven Yayınları, Ankara
- Güvenç, R. O. (1985). Türklerde ve Dünyada Müzikle Ruhi Tedavinin Tarihçesi ve Günümüzdeki Durumu. İstanbul Üniversitesi basılmamış doktora tezi, İstanbul
- Güvenç, R.O. (1991). Türk Musikîsi Tarihi ve Türk Tedavi Musikîsi, Metinler
- Güvenç, Rahmi Oruç, “Eski Türklerde Müzik İle Tedavi”, Türkler, c. 3, Ankara, 2002
- Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatik Teknikleri.1. Baskı. Ankara. Tekışık Web Ofset
- Karahan, S. (2006). “Tarihsel Süreç İçerisinde Türklerde Müzikle Terapi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
- Kaya, E. E. (2012). Türk ordu geleneğinde askeri müzik olgusu. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 1(03), 93-105
- Kemaloğlu, M. (2014). “Hikmet Yurdu”, Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, Ocak–Haziran s.289-301
- Koç, E. (2019). Türk-İslam Medeniyetinde Müzikle Tedavi.Kırıkkale Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale
- Kuloğlu, Ünüşan, “Türklerin Anadolu Öncesi Müzik Gelenekleri ve İslamiyet Etkisi”, Kültür Ve Turizm Bakanlığı Türkiye Kültür Portalı Projesi, Ankara, No: 4012, 2009 s.2-9
- Levendoğlu, O. (2005). Tarih içinde Geleneksel Türk Sanat Müziği ve diğer kültürlerle etkileşimleri. Erciyes üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 1(19), 253-262
- Oruç, R. (1985). “Türklerde Ve Dünyada Müzikle Ruhi Tedavinin Tarihçesi ve Günümüzdeki Durumu”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı, İstanbul
- Öztuna, N. Y. (1976), Türk Musikisi Ansiklopedisi, Milli Eğitim basımevi, İstanbul, , s.23
- Öztürk, L., Erseven, H., Atik, M. F. (2017). “Makamdan Şifaya”, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
- Ramazanoğlu, G. (2008). “16. Yüzyılda Osmanlı Külliyeleri”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 17, Sayı 3, s.333-344
- Sayılı, A. (1984). İbn-i Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı, Türk Tarih Kurumu
- Sezer, E., & Atıcı, E. (2010). Selçuklu ve Osmanlılarda müzikle tedavi yapılan hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 36(1), 29-32
- Somakcı, P. (2003). Türklerde müzikle tedavi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 131-140
- Songur, H., Saygın, T. (2014). “Şifahaneden Hastaneye: Sağlık Kuruluşlarının Değişimine Genel Bir Bakış”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 19, /1 s.200-202
- Gençel, Ö. (2006). Müzikle tedavi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 697-706
- Şakar,Ö. (2006) Müzikle Tedavi, www.dergi.net
- Şengül, E. (2008). “Kültür Tarihi İçinde Müzikle Tedavi Ve Edirne Sultan II. Bayezid Darüşşifası”, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne
- Terzioğlu, A. (1992). “Türk İslam Hastaneleri Ve Tababetinin Avrupa’daki Tıbbi Rönesansı Etkilemesinden, Türk Tıbbının Batılılaşmasına”, Hipokrat Yayınları, İstanbul
- Terzioğlu, A., (1984). İbn-i Sînâ ve Türk Çocuk Psikiyatrisi, İbn-i Sînâ Doğumunun Bininci Yılı Armağanı (haz. Aydın Sayılı), Ankara. s.262
- Tuğlacı, P. (1985). “Osmanlı Şehirleri”, Milliyet Basımevi, İstanbul
- Tura, Y. (2001). Kantemiroğlu Kitabu ‘İlmi’l-Musiki ‘ala vechi’l-Hurufat. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
- Turabi, H.A. (2005), Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi ve Mûsikî Risâlesi, Rağbet Yayınları, İstanbul. s.21
- Uçaner, B., & Öztürk, B. (2009). Türkiye’de ve dünyada müzikle tedavi uygulamalari. Uluslararasi Egitim Arastirma Kongresi, 1-13
- Ülgen, A. S. (1962). “Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası” Vakıflar Dergisi, Sayı 5
- https://tumata.com/tumata-tr/, Erişim Tarihi 10.04.2020
- https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-celebi-ladikli 10.04.2020
- Yıldırım, G., Gürkan, A. (2007). “Müziğin, Kemoterapi Yan Etkilerine ve Kaygı Düzeyine Etkisi”, Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007
- Yıldırım, N. (2015). “Büyük İstanbul Tarihi” Ed. Coşkun Yılmaz, İbb Kültür A.Ş Yayın Evi No:15321, IV. Cilt, 2015, s.139-143
- Yıldırım, N. (2016). “Sultan II. Bayezid Edirne Darüşşifası, Trakya Üniversitesi Sultan II. Bayezid Külliyesi Sağlık Müzesi Darüşşifa Bölümü Yenileme Projesi”, İstanbul
Share this content: