Yazar: Yeşim AYDOĞAN & Levent İSKENDEROĞLU
Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa: 599-611
Özet: Bu nitel araştırma, yirminci yüzyılda Türk ressamların ulusal bir sanat anlayışı geliştirmek için verdikleri mücadeleyi farklı bir yorumla kültür ve sanat arasındaki ilişkiyi yeniden irdelemeyi amaçlamaktadır. Türk resminde 1930’lardan sonra yeni arayışlar içinde olan Bedri Rahmi Eyüboğlu, Erol Akyavaş, Abidin Elderoğlu, Süleyman Saim Tekcan ve Adnan Turani isimli beş sanatçı ile sınırlandırılmıştır. Bu ressamların birer eseri üzerinden Türk sanatındaki kimlik arayışlarına yeni bir bakış açısıyla farklı bir yorum getirilmeye çalışılmıştır. Tüm araştırma süreçleri konu odaklı sürdürülmüş, sanat tarihi okumaları ve analizleri, varılan sonuçlar resimlerin analizleri ile somutlaştırılmıştır. Seçilen sanatçıların çalışmalarında kültürel imgeler seçilmeye ve “Türk sanatının milli kimlik inşası” fikri doğrultusunda analiz edilmeye ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Bu resimlerde kullanılan plastik dille ilgilide yorum yapılmaya çalışılmıştır. Ayrıca Türk Sanatı tarihine damga vurmuş bu sanatçıların eserleri ile ilgili literatür taraması yapılarak yaptığımız analizlere referans kaynak olarak kullanılmıştır. Mümkün olduğu kadar yüksek çözünürlüklü Görseller internet üzerinden temin edilerek araştırmanın konusu doğrultusunda plastik açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır. Böylece 20. yüzyılın koşullarında devasa bir kültürel mirasın sahibi ve hamisi olan Türk sanatçılar millilik kaygısı ile sanatın evrensel zemininde nasıl varlık göstermişlerdir? Sorusuna cevaplar aranmıştır.
Sanat alanında ise milli kimlik inşa etme çabalarının geçmişi aslında cumhuriyetten daha eskidir. Asker ressamların batılı anlamda resim yapmaya başlamaları ile birlikte yeni bir üslup-yaklaşım süreci içerisine girilmiştir. Batılı anlamda tuval resminin bu coğrafyaya taşıdığı yeniliklerin kavranması, özümsenmesi, bize ait değerler ile harmanlanması ve milli bir kimlik kazanması elbette birçok sanatçının ana meselesi olmuştur. Sonuç olarak 1930’lardan itibaren, söz konusu olan bilinçle beraber Bedri Rahmi Eyüboğlu, Erol Akyavaş, Abidin Elderoğlu, Süleyman Saim Tekcan ve Adnan Turani gibi sanatçıların çabaları neticesinde bu doğrultuda önemli aşamalar kat edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türk Sanatı, Kültür, Sanat, Milli Kimlik.
- Kaynakça
Adorno, T. W., (2004), Edebiyat Yazıları (Çeviri: S. Yücesoy, O. Koçak), Metis yayınları, İstanbul - Aydın, S., (2008), “Resmi Tarihin Temeli: Ulusal Tarih Yazımı ve Resmi Tarihte Mitlerin Kaynağı”, Resmi Tarih Tartışmaları 1, (Edi. F. Başkaya), Özgür Üniversite Kitaplığı, Ankara
- Aydoğan, Y., (2017), “Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun Çalışmalarında Kültür Mirası”, III. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, bildiri kitabı, s.61-70, Kahramanmaraş
- Aytaç, İ., Çıplakkılıç, N., (2019), “1950 Öncesi ve Sonrası Türk Resim Sanatının Gelişimi ve Devrim Erbil”, Sanat ve İnsan e Dergi, 3(2), 18-31
- Ayvazoğlu, B. , (2011), Aksel, M., Sanat ve Folklor, Kapı Yayınları, İstanbul
- Bayramoğlu, M. (2013), “20. Yüzyıl Türk Resim Sanatında Geleneksel Türk Sanat Örneklerinin Etkisi”, Kalemişi, 1 (2), s.s.1-40
- Bolay, S. H., (1996), Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü. (6. baskı). Akçağ Yayınları, Ankara
- Çoruhlu, Y., (2010), Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayınları, İstanbul
- Dilthey, Wilhelm (1999), Hermeneutik ve Tin Bilimleri (Çeviri: Doğan Özlem), Paradigma yayınları, İstanbul
- Durgun, Ö. (2000), Gönül Gözüyle Bir Ömür, Skylife Dergisi. Aralık sayısı, s.221-225., Türk Hava Yolları, İstanbul.
- Elliade, M. (2006), Şamanizm. (Çeviren: İsmet B.), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara
- Giray, K., (1997), Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, Akbank Kültür ve Sanat Kitapları, İstanbul
- Göğebakan, Y. (2016), “Kültür Varlığı ve Kültür Mirasına Ait Unsurların Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları”, Sanat Dergisi, 0 (26), 91-108
İskenderoğlu, L., (2009), “Sanat Ölmedi”, Sanat ve İnsan e Dergi, 1 (1), 1-4 - Güven-Ak, Kıymet, “Sanatın Kimliği, Kimliğin Sanatı”, Ulak Bilge, 48 (2020 Mayıs): S. 601–620
- Kalın, İ., (2017), 3.Milli Kültür Şurası Konuşması, İstanbul.
- Kasım, K., (2019), Kültürel Miras Eğiliminin Görsel Sanatlar Dersinde Verilmesine Yönelik Öğretmen Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Kut, G., (2011), Acaibü’l – Mahlukat Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları II, Simurg Yayınları, İstanbul
- Berk, N., ve Turani, A., (1981), Başlangıcından Bugüne Türk Resim Sanatı Tarihi,Cilt: 2, Tiglat Sanat Galerisi Yayınları, İstanbul
- Özbaş, B., (2012), “İlköğretim Sosyal Bilgiler Derslerinde Kültürel Miras Eğitimi”, Ed. Mustafa Safran. Sosyal Bilgiler Öğretimi. Haz. Banu Özbaş. 745, s.357-388Pegem Akademi, Ankara.
- Özsezgin, K, (1981), Sanat üzerine yazılar, Cumalı Sanat Galerisi, İstanbul
- Özsezgin, K., (1989), “Elderoğlu’nun Resminde Üç Dönem”, Sanat Çevresi, Şubat S. 124 s. 12- 13, İstanbul
- Read, H., (2018). Sanat ve Toplum, Hayalperest Yayınevi, İstanbul
- Tansuğ, S., (1986), Çağdaş Türk Sanatı, Remzi Kitabevi,1.Baskı, İstanbul.
- Turani A., (1993), Sanat Terimleri Sözlüğü, İstanbul. Remzi Kitabev
- Uzunoğlu, M. (2013), Kültür-Sanat İlişkisi Bağlamında Cumhuriyetin İlk Yıllarında Özgün Türk Resmi Oluşturma Çabaları, İdil, 2 (10), s.150-169. Kalemişi, 1 (2), s.1-40
- Ülken, H.Z., (2014), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları
Vecco, M., (2010), “A Definition of Cultural Heritage: From the Tangible to the Intangible “, Jorunal of Cultural Heritage, 11 / 3, s.s., 321 – 324
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eehir - Görsel 1: Pazırık kurganından çıkarılan Hun halısı, MÖ. 300 civarı https://tr.wikipedia.org/wiki/ Paz%C4%B1r%C4%B1k_hal%C4%B1s%C4%B1 (06.10.2021)
- Görsel 2: Bedri Rahmi Eyüboğlu, Kaya Resmi, https://tr.wikiloc.com/deniz-gezisi-rotalari/gocek-adalarturu- 40088519/photo-26006352 , (06.10.2021)
- Görsel 3: Erol Akyavaş, Vav, https://www.sanatmezat.com/erol-akyavas_cntnt.html , (06.10.2021)
- Görsel 4: Abidin Elderoğlu, Kaligrafik Soyutlama, Kâğıt Üzerine Karışık Teknik, 26×39 cm. https:// www.istanbulsanatevi.com/turk-ressamlar/abidin-elderoglu-hayati-ve-eserleri/ (06.10.2021)
- Görsel 5: Süleyman Saim Tekcan, gravür, 1995, 50×35 https://artam.com/muzayede/338-editions/suleymansaim- tekcan-1940-at-10 (06.10.2021)
- Görsel 6: Adnan TURANİ, “İsimsiz”, 1988, Tuval Üzerine Yağlıboya,80×80 cm. https://csmuze.anadolu.edu.tr/ eser/turani-adnan (06.10.2021)
Share this content: