Yazar:Mehmet Aydın AVCI
Yıl: 2024 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa: 128-144
Özet: Toplumların kültürel mirasını ve kolektif bilincini yansıtan güçlü bir araç olan sanat, bir toplumun geçmişten bugüne dek taşıdığı değerlerin, geleneklerin ve yaşam biçimlerinin somut bir ifadesidir. Ressam Saliha (Menekşe) Sümer’in “İnsana Semah” adlı eseri, Anadolu’nun zengin kültürel mirasını ve kolektif bilincini yansıtan köklü inançları benzersiz bir şekilde harmanlayan çarpıcı bir sanatsal örnektir. Bu makalede, Sümer’in sanat anlayışı, “İnsana Semah” adlı çalışması üzerinden yerel motiflerden hareketle çalışmanın evrensel değerlere uzanan geniş yelpazedeki sembolik anlamları incelenmektedir. Hacıbektaş’ın kırsal kesiminde yaşayan sanatçı Sümerin bu eseri, Alevi-Bektaşi geleneği, Ana Tanrıça kültü ve Bacıyan-ı Rum gibi Anadolu’nun tarihsel ve kültürel unsurlarını modern bir sanatsal ifadeyle buluşturmaktadır. “İnsana Semah”, çalışması sadece bir tablo olmanın ötesinde, Anadolu kadınının tarih boyunca süregelen gücünü ve önemini vurgulayan, derin köklere sahip bir kültürel manifesto özelliği taşımaktadır. Genel anlamda bu makale Saliha Sümer’in sanat anlayışını, “İnsana Semah” tablosunun biçim ve içerik açasından analizini, tablonun Anadolu’nun kadim kültürel geçmişinin inanç sistemleri ile ilişkisini, Alevi-Bektaşi geleneğinde semah ve kadının rolü konuları bağlamında ele almaktadır.
Anahtar Kelimeler: Alaylı Sanatçı, Kadın, Saliha Sümer, Bacıyan-ı Rum, Semah, Kültürel Kimlik, Yerellik ve Evrensellik.
Kaynakça
- Aktaş, A. O., & Demir, T. (2010). Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi’nde yayımlanan Alevilik konulu makaleler ve Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Kütüphanesinde yer alan Alevilikle ilgili kitaplar bibliyografyası. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 56, 419-421
- Ay, E. (2006). Ana tanrıça kültü dolayımında uygarlığın cinsiyetine dair bir projeksiyon. Muhafazakar Düşünce Dergisi 2 (8), 103-112.
- Azılıoğlu, K., & Yılmaz, M. (2021). Toplumsal ve kültürel değişimlerin sanat eğitimine yansımaları. Journal of Research in Education and Society, 8(2), 443-461. https://doi.org/10.51725/etad.1034600
- Assmann, J. (2011). Cultural Memory and Early Civilization: Writing, Remembrance, and Political Imagination. Cambridge: Cambridge University Press.
- Bayram, M. (2008). Fatma Bacı ve Bacıyân-ı Rûm (Anadolu Bacıları Teşkilatı). İstanbul: Nüve Kültür Merkezi Yayınları.
- Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. Sage Publications
- Çıkın, M., & Öztürk, R. (2023). Sanat ve edebiyatta Cumhuriyet ve ulus bilinci oluşturma faaliyetleri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 64(Özel Sayı), 177-179. https://doi.org/10.47998/ikad.1347148
- Coşkun, G. (2022). Alevilikte cem ve semah’ın kaynağı olarak görülen miraç hadisesi ve kırklar cemi. Türk Kültürü Ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi,103 (188), 187-203
- Çubukçu, H. (2015). Bâciyân-ı Rûm ve Anadolu Tasavvufundaki Yeri. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (5), 217-231. https://doi.org/10.16947/fsmiad.88751
- Deleuze, G. (2007). Leibniz (U. Baker, Çev.), İstanbul: Kabalcı yayınevi.
- Eliade, M.(2018). Şamanizm, Ankara: İmge yayınları.
- Hall, S. (1996). Questions of Cultural Identity. London: SAGE Publications.
- Hall, S. (1997). Representation: Cultural Representations and Signifying Practices. London: SAGE Publications.
- Harvey, D. (1990). The Condition of Postmodernity: An Enquiry into the Origins of Cultural Change. Cambridge: Blackwell.
- Held, D., & McGrew, A. (2007). Globalization/Anti-Globalization: Beyond the Great Divide. Polity Press.
- Herrera, H. (1983). Frida: A Biography of Frida Kahlo. Harper & Row.
- Hobsbawm, E. (1987). The Age of Empire, 1875-1914. London: Weidenfeld & Nicolson.
- Munroe, A. (1998). Yayoi Kusama: Infinity Net: The Autobiography of Yayoi Kusama. Tate Publishing.
- Munsterberg, H. (1957). The Arts of Japan: An Illustrated History. Tuttle Publishing.
- Ören, Ş. (2015). Sanatın doğuşunda iletişimle aralarındaki varoluşsal birliktelik ve sanat eyleminde psikolojik iletişimin önemi. Atatürk İletişim Dergisi, (8), 207-226
- Özmen, S.S. (2016). Anadolu’da Ana Tanrıça Kybele Kültü. Uluslar Arası Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (7), 381-397. http://doi.org/10.20304/husbd.62240
- Smith, A. D. (1991). National Identity. Reno: University of Nevada Press.
- Smith, A. D. (1998). Nationalism and Modernism: A Critical Survey of Recent Theories of Nations and Nationalism. Routledge
- Smith, K. (2011). Ai Weiwei: Sunflower Seeds. Tate Publishing.
- Sümer, Taylan. (2024). Alevi Bektaşi İnanç Yapısı, Gelenekleri ve Bacıyan-ı Rum Kültürü Hakkında Sözlü K a y n a k , Uzman Arkeolog, Hacıbektaş Müzesi, Nevşehir, Türkiye
- Uygur, N. (2009). İnsan Açısından Edebiyat. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Share this content: