Yazar: Teymur EROL & Hasan KAVRUK
Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa: 465-478
Özet: Bu çalışmanın amacı, literatürdeki görüşlere dayalı olarak yazılı anlatımı yazar, metin, okur, biliş gibi kavramlar ekseninde tartışmak ve yazma becerisinin üstbilişsel bir beceri olabileceğine yönelik bakış açısı geliştirmektir. Çalışma, yazılı anlatımın zihinsel boyutunu ele almakta, daha ziyade metin üretimindeki bilişsel süreçlere odaklanmaktadır. Dil bilimciler ile psikolinguistlerin dil ve düşünce arasında kurdukları bağ çalışmanın hareket noktasını oluşturmaktadır. Dil ile düşüncenin sosyalleşme ile geliştiğini, sosyokültürel unsurların dil gelişimini etkilediğini savunan Vygotsky”nin fikirleri çalışmanın önemli dayanak noktalarından biridir. Buna ilaveten üstbiliş kuramına dayalı olarak yazma sürecinin bir üstbiliş uygulaması olduğunu belirten Hacker, Keener ve Kircher”in düşüncelerine genişçe yer verilmiştir. Yazılı anlatımın üstbilişsel bir uygulama olduğu tezi, Nelson ve Narens”in üstbiliş modeline dayanmaktadır. Yazılı anlatımın çok boyutlu, çok düzeyli ve karmaşık bir beceri olduğu fikrinden doğan üstbilişsel yazma modeli, anlam üretiminin izleme ve kontrol stratejileri aracılığıyla denetlenmesine dayanmaktadır. Model aynı zamanda yazılı üretimin metinsel, bilişsel ve sosyal boyutlarını birlikte ele almaktadır. Modelin temel argümanı, yazılı anlatımın üstbilişin uygulamalı biçimi olduğudur. Çalışmada, yazma eylemi planlama, izleme ve değerlendirme gibi üstbilişsel stratejilerin işe koşulduğu süreçler olarak tanımlanmakta, belli bir amaç doğrultusunda planlanan ve anlam üretimine dayalı olan her yazılı anlatım üstbiliş becerisi kapsamında değerlendirilmektedir. Bu yönüyle, yazmanın diğer dil becerilerinden farklılaştığı varsayılmaktadır. Sonuç olarak yazma süreci üstbilişsel izleme ve kontrol stratejilerinin yönetimi altında, düşüncenin dil göstergeleriyle ifade edilmesi olarak tanımlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe Eğitimi, Yazma Becerisi, Yazma Süreci, Üstbiliş, Dil ve Düşünce.