Yazar: Esra YILDIRIM & İsmail EYÜPOĞLU & Ferhunde KÜÇÜKŞEN ÖNER & Ömür GÖKTEPELİLER
Yıl: 2023 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa: 146-155
Özet: Türk kahvesi, Anadolu topraklarına ilk geldiği günden bugüne, sadece bir içecek olmanın ötesinde içinde derin anlamlar barındıran, ritüeller oluşturan kimi zaman gizemli ve mistik bir içecek olarak kabul edilmiş kültürel miraslardan biridir. Konukseverlik, dostluk ve aşk gibi değerlerin sembolü olarak kabul edilir. Kahvenin Osmanlı toplumunda benimsenip yaygınlaşması, ritüellerle şekillenmesi uzun bir zaman dilimini kapsar. Arap Yarımadası’ndan İstanbul’a gelen kahve keyif verici bir madde olarak algılanıp yasaklansa da süreç içerisinde toplumun her kesiminde benimsenmiştir. Kahvenin telveli yapılması, lokum ve suyla ikram edilmesi, kadın ve erkeklerin gündelik hayatlarında özel bir an olarak değerlendirilmesi Türk kahvesinin kimlik kazanmasında etkili olmuştur. Oryantalist seyyah, ressam ve yazarların da ilgisini çeken Türk kahvesi süreç içerisinde somut olmayan kültürel miras olarak da kabul edilmiştir. Somut olmayan kültürel miras olarak kabul edilmesinde yalnızca telveli yapılması etkili olmamıştır. Bunun yanı sıra ikram edilme biçimleri, kahve falı gibi unsurlar da etkili olmuştur. Türk kahvesi, edebiyattan sanata kadar birçok alanda izler bırakmıştır ve resim sanatında da sıkça ele alınmıştır. Özellikle oryantalist dönemde, kahve ve kahvehane konuları yoğun bir şekilde işlenmiştir. Günümüzde ise sanatçılar tarafından çağdaş bir perspektifle ele alınarak yorumlanmaktadır. Çağdaş sanatçılarımızdan Ertuğrul Ateş de Türk kahvesini konu alan resimleriyle dikkat çekmektedir. Bu bağlamda, bu araştırmanın amacı, Türk kahvesi temasını modern bir yorumla ele alan ve tuvallerine yansıtan Ertuğrul Ateş’in sanat anlayışını geleneksel değerlerle ilişkisi bağlamında ele almaktır. Bunun yanı sıra çağdaş sanatla somut olmayan kültürel miras arasındaki ilişkinin boyutlarını irdelemektir.
Anahtar Kelimeler: Türk Kahvesi, Somut Olmayan Kültürel Miras, Resim Sanatı, Ertuğrul Ateş.
Kaynakça
- Arda Onar, N. (2017). Jean Baptiste Vanmour’un Resimlerinde Türk Kahvesi, Route Educational and Social Science Journal, 4(6), 214-227.
- Bulduk, S. & Süren, T. (2008). Türk mutfak kültüründe kahve. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.
- Eren, Y. F. & Sezgin, C. A. (2018) Kültürel miras açısından Türk kahvesi. Turkish Studies Social Sciences, 709.
- Göktepe, M. (2020). Romantizm sanat akımı ve sanatçıları üzerine bir değerlendirme. Journal of Arts, 1, 45-66.
- Gregoire, H.D. & Georgeon, F. (1999). Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler (Atik, M., Özdoğan, E, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Karhan, J. (2021). Toplumsal ve kültürel bir içecek: “Türk Kahvesi”. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (52), 149-165.
- Koz, G.F. (2011). Çekirdekten fincana: Bir yudum kahve kırk yıllık hatır. İstanbul: TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı Yayını.
- Kültür ve Turizm Bakanlığı (2009). Kültürel miras ve müzecilik. Erişim Adresi: http://teftis.kulturturizm.gov.tr/ Eklenti/1279,muserrefcanpdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 10/04/2023)
- Şahbaz, S. (2007). Geçmişten günümüze kahvehaneler ve kahvehanelerin sosyal yaşamdaki yeri ve önemi: Aydın merkez örneği. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Ulusoy, K. (2011). Türk toplum hayatında yaşatılan kahve ve kahvehane kültürü. Milli Folklor Dergisi, 80, 159-169.
- Yağbasan, M. & Ustakara, F. (2008). Türk toplumunda kahvehane ve kafelerdeki iletişimsel ortamı belirlemeye yönelik bir alan araştırması (Gaziantep ili örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1): 233-260.
- Yarullina Yıldırım, R. (2015). Fırat’tan Volga’ya Medeniyetler Köprüsü. Adıyaman Üniversitesi Yayınları, Yayın No:13. 365. Adıyaman.
- Yılmaz, G. (2017). Nev’î-Zâde Atâyî, Subhizâde Feyzî ve Aynî’nin Sâkînâmelerinden Hareketle Kahvenin Osmanlı Toplumundaki 300 Yıllık Değişimi. Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları / Makaleler, 571- 583.
Share this content: