Yazar: Gülten ÇALIŞKAN PALA & Naile Rengin OYMAN
Yıl: 2024 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa: 169-197
Özet: Halk kültürü içerisinde en büyük payı sağlayan unsurlardan biri el sanatlarıdır. Yöresel el sanatları ortak kimlik, duygu ve bağlılık duygusu gibi özellikleri ile ortaya çıkan kültürel miras ve bu mirasın kodlarıyla oluşan kültürel belleğin bir unsurudur. Kültürümüzü en güzel şekilde yansıtan düz dokumalar günümüzde üretimi giderek azalmakta ve bu nedenle de bu dokumalar ile ilgili veri yeterince belgelenememektedir. Düz dokumalar özellikle Yörük göçlerindeki eşya taşınmasında, evlerinde eşya amacıyla, kız çeyizlerinde uzun yıllardır kullanım alanı bulmuştur. El sanatları, dokumadan taş işlemeciliğine, bakırcılıktan yorgancılığa kadar çok geniş bir yelpazeyi
kapsar. Yelpazenin en değerli bölümlerinden birini de düz dokumaları alır.
Araştırmanın amacı, köklü kültürel bir geçmişe sahip Burdur yöresi düz dokumacılığında bir zamanlar önemli bir yere sahip olan Aziziye köyünde düz dokumacılığın günümüzdeki durumunu belirlemek, yörede düz dokumacılığa
ait kaynakları ve düz dokumaları tespit etmek ve belgelemektir. Bu amaçla yörede dokumacılık yapmış ve halen bu ürünleri koruyup saklayan kişiler ziyaret edilmiştir.
Çalışma da Nitel araştırma yöntemlerinden öncelikle yöre dokumacılığı ile ilgili literatür taraması yapılmış, yöreye gidip sahada tespitler yapılmış, (Saha çalışması), bu kapsamda köyde dokumacılık yapmış ve halen uğraşan kişilere ulaşılmaya çalışılmış, ancak bu anlamda sadece bir kişi tespit edilmiştir. Bu kişi ile sözlü görüşme yapılmıştır. Çalışma kapsamı Burdur ili Aziziye köyü ile sınırlandırılmıştır. Burdur ili Aziziye köyünde yapılan saha çalışmasında yirmi dört adet düz dokuma tespit edilmiş ve bu dokumalardan aynı karakterde olanları çalışma kapsamına alınmamış, birbirinden farklı teknik ve özelliklerde olan sekiz adedi inceleme kapsamına alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Burdur ili, Aziziye köyü, Düz dokuma, Yöresel.
Kaynakça
Ak, M. (2015). Teke Yörükleri (1800-1900), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Akpınarlı, F. ve Üner, İ. (2017). “İç Anadolu Bölgesi Halilarinda Görülen Figüratif Sembol ve Motifler”, SDÜ
Art-e Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, Aralık, Cilt:10, Sayı:20, 630-651.
Ateş, M., (1992), Türk Halıları, Motiflerin-Sembollerin Dili, Ema Kâğıtçılık Matbaacılık, Nevşehir.
Atlıhan Ş. (2011). “Antalya- Döşemealtı’nda Kirkitli Dokumalar”, Sayı: 6,
https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.15, 4-19.
Arıoğlu, İ. E. & Atasoy Aydoğdu, Ö. (2015). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara..
Ateşok, Ebru. “Karakeçili İlçesinde Dokunan Kilimlerin Geleneksel Motif Özellikleri”. Kalemişi 2.3 (2014): 23-38.
Çelik, M. (2019). “Burdur Müzesinde Yer Alan Düz Dokuma Yaygılar”, Süleyman Demirel Üniversitesi,
Sosyal Bilimleri Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Çuhadar H.N. ve Samur S, (2023). “Konya Etnografya Müzesinde Yer Alan Bazi Cicim Heybe Dokumalar Üzerine Bir Değerlendirme”, Erciyes Akademi, 37(4), 1725-1756.
Demiral B. ve Oyman N.R. (2020). “Isparta Müzesi’ndeki Yalvaç Yöresi Düz Dokuma Torba Örnekleri”, GSED, Cilt: 26, Sayı: 44: 161-169 – DOI: 10.32547/ataunigsed.652384.
Deniz, B. (2010). “Anadolu-Türk Halı ve Düz Dokuma Yaygılarında Bazı Motiflerin Isimlendirilmesi”.
Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Akdeniz Sanat Dergisi, 3 (5), 51-74.
Diler, A., & Gallice, M. A. (2018). Kilimin sembolleri (1. Baskı). Alfa Basım Yayım Dağıtım San ve Tic. Ltd. Şti, İstanbul.
Elver, H. (2022). “Anadolu Halı Motiflerinde Ejderha”, International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 8(66): 2464- 2475.
Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri, Dösim Yayınları, Ankara.
Eroğlu, M. (2013). “Antalya ve Civarı Cicim Seccadeleri (Namazlağ)”, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, 252-267.
Göksel M. ve Şanlı H. (2019). “Kütahya Yöresi Cicim ve Zili Örnekleri”, Arış Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, Sayı: 15, 40 – 61, https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.127.
Gümüştekin, N. (2011). “Anadolu ve Diğer Kültürlerde İşaret ve Simgelerde Anlam”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 26, 103 – 118.
Gündüz, Önal A. & Yalkın, A.O., (2023). “Burdur İli Merkez İlçesine Bağlı Köy Adları Üzerine Bir Değerlendirme”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 11, 263-284.
196
Hidayetoğlu, M. (2007). “Konya Yöresi Düz Dokuma Yaygilari (Kilim, Cicim, Zili, Sumak)”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dali Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
Kalkan, Ö. (2022). “Burdur Altinyayla (Dirmil) İlçesinde Tespit Edilen Düz Dokumalarin Renk, Yaniş Ve Kompozisyon Özelliklerinin İncelenmesi”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Hali Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Anasanat Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
Karamazı, B. (2021). “Burdur Çavdır İlçesi Kızıllar Köyü Düz Dokuma Yaygılarının Kataloglanması”, Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Hali Kilim ve Eski Kumaş Desenleri Anasanat Dalı Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
Kaynar H. ve Tonus E. (2014) “Sivas Altinyayla (Tonus) İlçesi Düz Dokuma Örnekleri’nin Motif Yönünden İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi ART-E MayısHaziran’14 Sayı:13, 53-83.
Koçak, Havva. (Ev Hanımı), Sözlü Görüşme: 19.02.2024, Aziziye Köyü, Burdur.
Kozak, Ali, (Aziziye Köyü Muhtarı), Sözlü Görüşme: 19.02.2024, Aziziye Köyü, Burdur.
Küçükkurt, Ü. (2011). “Afyonkarahisar’ın İğdeli ve Çatkuyu Köyü Camilerinde Bulunan Düz Dokuma Yaygılar”, Arış Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, Sayı: 6, 76 – 83.
Nas, E. (2012). “Konya Yöresi El Sanatlarında Anlam Yüklü Motiflerin Halk Diline Yansıması”, Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1
Winter 2012, 1619-1633.
Oyman, N. R. & Akdağ K. (2013). “Isparta Yöresindeki Bazı Yörüklere Ait Düz Dokuma Örnekleri”, Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt:6, Sayı:12, 231-240.
Oyman, N. R. (2016). “Geleneksel Anadolu Dokumalarinda Muska Nazarlik Motifinin Kullanımı”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 25, Mart 2016, 48-58.
Oyman, N.R. (2019). “Bazı Anadolu Kilim Motiflerinin Sembolik Çözümlemesi”, Arış Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, Sayı: 14, 4-22, ttps://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.119.
Selçuk, K. ve Yurttaş, H. (2020). “Doğu Karadeniz Bölgesi Dokumalarında Tespit Edilen Figürlü (Hayvan/İnsan) Motifler Üzerine Bir Deneme” GSED, Cilt: 26, Sayı: 45, 558-569
Sönmeztürk, G., Görgülü, T. A., & İşbilir, S. (2023). “Mersin Olgunlaşma Enstitüsünde Üretilen Anahtarlıklarda Türk Motiflerinin İncelenmesi”. Kültürel Miras Araştırmaları, 4(1), 61-71.
Topçulu S. ve Aktemur A.M, (2023). “Zile Ulu Cami’nde Bulunan XIX. Yüzyıla Ait Cicim Dokuma Örneklerinin Analizi”, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 4 (7), 269-283
Umar, B. (1993). Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İnkilap Yayınevi, İstanbul.
Yıldırım, A. (2023). “Gökçeyaka (Yeşilova-Burdur) Düz Dokumaları”, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 9(68):3497-3509. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/JOSH AS.72307.
https://d2c5omkro4hr3n.cloudfront.net/K0070719pr.jpg, erişim tarihi: erişim tarihi: 10.07.2024
https://www.chairish.com/product/15096355/turkish-striped-kilim-rug, erişim tarihi: 10.07.2024)
Share this content: