Yazar: Kadir ATICİ & Murat YAŞAR
Yıl: 2019 Cilt: 3 Sayı: 1 Sayfa: 20-53
Özet: Malatya Evleri taş temel üzeri kerpiç yığma ve dolgu tekniklerinde yapılmıştır. Bu evlerde iki plan şeması hâkimdir. Bunlardan birincisinde, dört odalı evlerde ortada büyük bir iç sofa bulunur. Odalar sofa etrafına mutfak (hızna), kiler-depo (misandele), oturma ve misafir odaları şeklinde dizilir. İki oda arasına hamam ve helâ yerleştirilmiştir. Zemin ve birinci kat aynı kuruluşa sahip olup bunların üzerinde köşk (yazlık) bulunur. Bazı evlerde üstteki sofanın altına rastlayan girişler eyvan biçiminde düzenlenmiştir. Alt katta kiler-depo, üst katta genellikle sofa, iki oda ve mutfak yer alır. Bazı konutlarda hela bahçe içerisinde veya balkonun bir köşesindedir.
Malatya ev mimarisinde “gantamarlı oymalı” ve “ahşap gantamarlı” diye bilinen dilimli kemer görüntüsündeki pencereler karakteristik özelliğine sahiptir. Alt kat pencerelerinin az ve küçük olmasına rağmen ikinci kat ve cumba pencereleri sayıca çok ve geniş tutulmuştur. Malatya merkezdeki evler genellikle 1880 ile 1950 yılları arasında inşa edilmiştir.
Malatya Merkez ilçesi Mustafa Paşa Mahallesi, Hasan Mandallı Sokak No:37, ada 195, parsel 8 de bulunan Hatice Günay Evinde de yukarıdaki özellikler görülmektedir. Ev, taş temel üzeri kerpiç hımış duvar örgüdür. Zemin+birinci kat ve cihannüma katı ile birlikte üç kattan oluşmaktadır. Evin sokağa cephesi olup bahçesi bulunmaktadır. Kuzey tarafta bulunan ana giriş kapısı ve kuzeybatı köşede bulunan çift kanatlı bahçe kapısından yapıya girilmektedir. Evin yaşam katı İç sofalı plan özelliği göstermektedir. Hatice Günay Evinin hem iç kısmında hem de dış cephelerinde herhangi bir kitabe bulunmamaktadır. Fakat Malatya evlerinin genel değerlendirilmesi yapıldığında 20. yy ilk çeyreğine tarihlendiğini söyleyebiliriz.
Bu makalede Malatya’nın tarihi ve coğrafyası, Hatice Günay Evinin konumu, tarihçesi, mimari özellikleri, planı, malzemesi, teknik ve süslemeleri, karşılaştırma ve değerlendirme, sonuç ve kaynaklar bölümü ile sınırlandırılmıştır. Ayrıca arşiv ve güncel fotoğraflar ile plan ve kesit çizimler kullanılmıştır. Bu evin RöleveRestitüsyon ve Restorasyon projeleri çizilerek, restorasyona yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Malatya, sivil mimari, restorasyon, mimari, Hatice Günay Evi.
Kaynakça
- Ağaldağ, S., (1988), Eski Çağlardan Bizans Dönemine Kadar Malatya Tarihi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya
- Altıntaş, A., (1992), Malatya’da Türk Hâkimiyetinin Tesisi ve Memlüklüler Dönemi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya
- Aytaç, İ., (2003), “Malatya-Mimari” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, İstanbul, s.474- 477
- _______ , (2013), Malatya Türk-İslam Dönemi Mimari Eserleri, Cilt 2, İstanbul
- _______ , (2013), Malatya Tarihi Evler Envanteri, Malatya
- Baykara, T., (1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Ankara
- Berkay, F., (1989), “Şehir Sosyolojisinin Temel Kavramları Çerçevesinde Malatya”, 3. Battalgazi Ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu, Tebliğler (19- 21 Ekim 1988) Malatya, İstanbul, s.83
- Darkot, B., (1970), “Malatya”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul, s.226
- Durgun Y., (2006), Geleneksel Malatya Evleri Üzerine Bir İnceleme, (Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara
- Evliya Çelebi, (1986), Seyahatname, Cilt 3-4, Üçdal Neşriyat İstanbul
- Göğebakan, G., (2002), XVI. yüzyılda Malatya Kazası (1516-1560), Malatya Belediyesi Kültür Yayınları, Malatya
- ____________ , (2003), “Malatya” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, İstanbul, s.468- 473
- Gündoğdu, H., (1986), Dulkadirli Beyliği Mimarisi, Ankara
- Gregory Abu’l Farac, Abu’l Farac Tarihi (Çeviri: Ö. Rıza Doğrul-1987),Cilt 1, Ankara
- Honingmann, E., (1970), “Malatya”, İslam Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul, s.233- 236
- Hallaçoğlu, Y., (1991), “Arapgir”, İslam Ansiklopedisi Cilt 3, İstanbul, s.328
- Hasol,D., (1975), Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, Yem Yayınları, İstanbul
- Karpuz, H., (1984), Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara
- Sevgen, N., (1965), Anadolu Kaleleri, Cilt 1, Ankara
- Sözen, M., (1976), “Doğu Anadolu’da İlginç Bir Yerleşme: Balaban ve Anıtları”, İ.T.Ü Mimarlık Fakültesi MTRE Bülteni, S. 7, s. 19-22
- Şentürk, A., (1985), Malatya, (II. Baskı), İstanbul
- Moltke, H. V., (1960), Türkiye Mektupları, (Çev. Hayrullah Örs), Ankara
- Oğuz, M., (2000), Malatya Tarihi ve Sosyoekonomik Durumu (M.Ö. 5500-M.S. 1920), İstanbul
- Özbek, O., (1987), “Malatya’nın Eski Evleri” İnönü Üniversitesi I. Battalgazi ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu Tebliğleri, İstanbul, s.191-192
- Özbek, O., (1988), “Malatya Evleri”, Türk Etnografya Dergisi, S. 18., Ankara, s. 131-134
- Texier, C., (1862), Asie Mineure Description Geogrophıque, Hıstorique Et Archeologıque, Paris
- Turgut, H., (1999), “Kültür, Mekan ve Zaman: Geleneksel Malatya Evleri”, XVII. Tarihi Türk Evleri Haftası Semineri, (3-15 Mayıs İstanbul), İstanbul, s.10
- Yardımcı, M., (1992), “Geleneksel Malatya Evleri”, Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi, S.16, İstanbul, s.36-39
- Yınanç, R., – Elibüyük, M., (1983), Kanuni Devri Malatya Tahrir Defteri (1560), Ankara
Share this content: