Yazar: Tahsin BOZDAĞ, Ayşe Aslıhan EROĞLU
Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa: 66-81
Özet: Malatya şehri yerleşim alanı, M.Ö. 3600 ile tarihlenen Arslantepe höyük kazılarında gün yüzüne çıkan kadim bir yerleşim tarihine sahiptir. Bu kadim şehir birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bunun yanı sıra birçok medeniyetinde geçiş güzergâhında olan önemli bir konuma sahiptir. Malatya tarihi incelendiğinde bu özelikler şehri her bağlamda zengin kılmaktadır. Coğrafi, siyasi, ekonomik ve etnik gibi birçok birleşen bu kadim şehri öne çıkarmaktadır. Malatya merkez ve merkeze bağlı ilçelerde oldukça aktif bir nüfus demografik yapısına sahiptir. Bu yoğun demografik yapıya sahip ilçelerden biride Doğanyol’dur. 2. Yüzyılları arasında M.S. 14. yüzyılı süresinde yoğun olarak kullanılan İpek Yolu güzergâhı Bakır Yolu’nu ticari ağırlıklı seçilmesi bu amaçla kullanan kervanların sıklıkla kullandığı yol güzergâhlarından biri olan İpek Yolu takibinde Bakır Yolu devamında kervanların konaklamak için durdukları Suriye devamında Malatya, Gürün güzergâhında Kayseri, Hekimhan, Yazıhan, Sivas yol güzergâhı Malatya’da ticaretin yoğun olmasına neden oluştur. Ticari bakımdan yoğun olan Malatya’nın ilçeleri de bu gelişimden olumlu ölçüde istifade etmişlerdir. İpek yolunun varlığı bu bölgede birçok gelişmenin yanında dokuma kültürünü de oldukça olumlu yönde etkilemiştir.
Malatya tarihi araştırmalarında Doğanyol’un geçmiş yıllarda dokumacılıkla yoğun bir şekilde dokuma üretimi ve tiçareti içerisinde yer aldığı anlaşılmaktadır. Günümüzde dokuma sanatıyla olan ilişkisi oldukça azalan bu yerleşim yerinde tarihi süreçte dokumacılıkla yoğun uğraşan köyler tespit edilerek, düz dokumacılığının yapıldığı köyler ve kişiler çalışma sahası olarak belirlenmiştir. Doğanyol merkez ve civar köylerde her ev, cami vb insan yerleşimin bulunduğu alanlarda düz dokumalara rastlamak mümkündür, ancak günümüzde düz dokumlar birçok nedenden hızla yok olmaya yüz tutmuştur. Bölgede dokuma kültürü adına nerdedeyse yok deneçek kadar az sayıda kişi kalmıştır.Yöreye ait desen, komposizyon ve yanış özelliklerini taşıyan ev, cami vb kalan son düz dokuma örneklerinin belgelenmesi yöredeki dokuma kültürünün yaşatılması adına oldukça önemli bir kazanımdır. Doğan yol ve köylerine gidilerek, geçmişte düz dokuma ile iştirakli kişilerle görüşülmüş, doğanyolda dokumacılığın geçmişi ve doğanyolda dokumanın günümüz durumu ile ilgili bilgi kayıt altına alınmıştır. Malatya Doğanyol ilcesinde yoğun olarak yapılan düz dokuma sanatının yaşayan son temsilcilerine ulaşmak ve yöreye özgü düz dokuma eserlerinin komposizyon, teknik, desen, yanış vb… özelliklerinin kayıt altına alınması ve bilimsel bir çalışmanın hazırlanması önem arzetmektedir.
Anahtar Kelimeler: Dokuma, Halı, Motif, Yün.