5.1.11. Platon ve Aristoteles’in (Antik Yunan) Güzellik Anlayışı İle Giacometti Heykellerine Bakmak

Yazar: Ezgi TOKDİL

Yıl: 2021 Cilt: 5 Sayı: 1 Sayfa: 143-160

Özet:Araştırmada güzel ve estetik kavramlarını ilk sorgulayan Antikçağ düşünürlerinden Platon’un duyulur ve düşünülür dünya olarak ayrım yaptığı gerçek ve idea kavramları ile Aristoteles’in duyular ve düşünceyi ortak bir gerçeklikte bir araya getirdiği madde form ilişkisi karşılıklı analiz edilerek doğanın taklidi ve doğanın tamamlayıcısı olarak sanat ve estetik değerler Alberto Giacometti örnekleminde incelenmektedir. Bu kapsamda Platon’un idealizmi ile Aristoteles’in realizmi arasında çelişkili bir noktada konumlanan Giacometti heykelleri ve varoluşa ilişkin temel manifestosu, sanatın yansıtıcılık (taklit) ve tamamlayıcılık özellikleri ile yeniden yorumlanmaktadır. Araştırmanın devamında Alberto Giacometti ve Francis Bacon karşılaştırmasının benzeşen ve ayrışan yönleriyle birlikte bu tartışmanın Platoncu bakış açısından yansımaları çalışmaya dahil edilerek örnekleme alınan eserler üzerinden analiz edilmektedir. Son olarak Picasso ve Giacometti’nin estetik ve güzellik anlayışları Aristotelesci bakış açısıyla karşılıklı çözümlenmektedir.

İncelemeler sonucunda Platon’un sanatı ve sanatçıyı kötüleyen taklit kuramının aksine Aristoteles’in estetik düşüncelerinde sanatın haz verici ve arındırıcı bir kimlik kazandığı görülür. Bu anlamda gerçeklik ve imge ayrımı ile nesnel dünya ile duyumlar dünyası olarak ayrılan iki yaklaşımında taklit kuramından yola çıksalar da söz konusu kavramın yalnızca gerçekliğin yeniden yapılandırması olmadığı sonucuna ulaşılır. Taklit gerçeğin yansıması olduğu kadar, gerçeğin estetik yolla yeniden tasarımıdır ve alımlayıcıda haz duygusu uyandırdığı kadar duyguların arınmasında da etkin rol oynar. Giacometti heykelleri ve resimleri bu doğrultuda her iki yaklaşımın da birer yansıması ve imgelerin yeniden üretimidir. Picasso ve Bacon karşılaştırması da Platon ve Aristoteles arasındaki bu etkileşimli ayrılığın, duyguların dışavurumunun, ruhsal arınmanın ve haz duygusunun doğrudan yansımalarına sahiptir.

Anahtar Kelimeler: Platon, İdealar Teorisi, Aristoteles, Antik Yunan Güzellik Anlayışı, Doğanın Tamamlayıcısı Olarak Sanat, Alberto Giacometti.

Kaynakça